Sebab itu ada potensi besar mengembangkan industri ini tetapi perlu kepada penyelesaian peringkat awal dengan menghasilkan stevia yang bernilai ekonomik.
Menyedari keperluan tersebut, pensyarah Fakulti Perladangan dan Agroteknologi, Universiti Teknologi Mara (UiTM) bersama kumpulan penyelidik beliau sedang menjalankan penyelidikan menghasilkan baka stevia yang sesuai untuk industri dengan menghasilkan hibrid menggunakan teknologi yang dianggap pertama di dunia.
Kajian tersebut diketuai oleh Profesor Dr. Mohamad Osman bersama penyelidik seliaan beliau iaitu Mohd. Farit Ab. Hamed, Amanina Alwani Arshad, Azila Ismail, Afifah Khamis, Syahidah Sulaiman, Hassuna Johari, serta beberapa pelajar lain.
Beliau sebelum ini terkenal dengan penghasilan baka tanaman industri lain termasuk rosel semasa berkhidmat di universiti lain.
Kajian awal bermula pada 2011 di Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM) dengan kejayaan membuktikan konsep pendebungaan semula jadi menggunakan lebah kelulut boleh digunakan.
Selepas berjaya membuktikan konsep tersebut (POC), pendekatan yang sama digunakan untuk menjalankan pendebungaan antara varieti bermutu tetapi kali ini menggunakan stevia.
Penyelidikan ini bertujuan membangunkan varieti stevia tempatan supaya pengusaha tempatan tidak bergantung daripada luar.
“Kita menghadapi cabaran produktiviti yang rendah apabila stevia ditanam dalam iklim tropika.
Kalau ditanam dalam iklim temperat seperti China, hanya boleh tuai sekali setahun, tetapi di Malaysia kita perlu tuai lebih kerap untuk mengatasi masalah pembungaan awal,” ujarnya sambil memberitahu bahawa Malaysia terpaksa mengimport bahan mentah dari China.
Secara keseluruhannya, penyelidikan tersebut adalah untuk menambahbaik stevia melalui pelbagai strategi atau pendekatan termasuk menggunakan mutasi aruhan. Ia juga mencari proses membiakbakaan untuk menghasilkan pokok hibrid dengan bantuan kacukan oleh lebah kelulut spesies Trigona, menggunakan teknologi RNAi untuk menghalang pembungaan awal, dan mengurangkan rasa pahit.
Penyelidikan tersebut menggunakan dua dana Skim Geran Penyelidikan Fundamental (FRGS) sebanyak RM135,000 dan RM105,000, dan satu Skim Geran Penyelidikan Penerokaan (ERGS) sebanyak RM 60,000.
Pada akhirnya kata beliau, penyelidikan tersebut boleh menghasilkan industri IKS berasaskan stevia, dan mereka yang ingin kelihatan langsing boleh meminum rosel yang mengguna pemanis tersebut.
Berkongsi lebih lanjut beliau berkata, terdapat 65 varieti stevia yang pernah dikaji oleh MARDI sebelum ini.
Setakat ini, penyelidikan yang sedang di dijalankan di UiTM telah berjaya mengumpul lebih daripada 27 varieti dari seluruh negara tetapi yang dikenal pasti berpotensi setakat ini hanyalah tiga sahaja.
Ketika ini terdapat dua jenis komponen utama pemanis semula jadi daripada daun stevia iaitu stevisoide dan juga rebaudioside A.
Penggunaan lebah Trigona atau kelulut boleh membantu sebagai ejen pendebungaan dalam kawasan bertutup.
Lebah yang hinggap dan menghisap madu pada nektar stevia dan terbang ke bunga stevia lain secara semula jadinya telah bekerja melakukan pendebungaan antara varieti.
Penggunaan lebah kelulut sangat sesuai kerana debunga stevia sangat halus dan agak rumit untuk dipindah ke varieti lain tanpa menggunakan lebah jenis itu.
Masalah kedua ialah selepas penghasilan biji benih kacukan, penyelidik berdepan dengan peratus percambahan biji benih yang sangat rendah iaitu kira-kira satu peratus sahaja.
“Untuk itu, percubaan kami ini dianggap yang pertama di dunia dengan menggunakan lebah sebagai agen pendebungaan untuk menghasilkan benih stevia kacuk” ujarnya.
Menurut beliau, penggunaan serangga sebagai agen pendebungaan bukan perkara baharu kerana lalat pernah digunakan dalam proses pendebungaan tanaman lain seperti sawi dan bawang.
Kaedah penyelidikan beliau dan kumpulannya adalah dengan meletakkan pelbagai varieti stevia induk yang berpotensi di dalam kawasan bertutup dengan jaring kecil dan membiarkan lebah menjalankan pendebungan atau sebagai agen pendebungaan.
Beliau berkata, pada peringkat awal kajian tersebut, kumpulannya telah pun berjaya menuai benih stevia yang telah pun dicambahkan. Penyelidikan tersebut dijalankan di kawasan khas di UiTM Puncak Alam, Selangor.
Bagaimanapun menurut Mohamad, pihaknya belum dapat menentukan sama ada benih tersebut jenis hibrid melainkan kajian penandaan molekul dijalankan oleh Mohd. Farit terlebih dahulu.
Beliau memberitahu, terdapat tiga jenis warna biji benih stevia yang berjaya dituai iaitu hitam, coklat dan coklat muda.
Pihaknya menggunakan biji benih berwarna hitam dan proses percambahan dijalankan di makmal dengan pendedahan kepada cahaya merah. Penggunaan cahaya dikatakan mampu meningkatkan kadar percambahan biji benih sehingga 60 peratus.
Sementara itu, kajian salah seorang pelajar dalam kumpulan tersebut tertumpu kepada pengenal pastian debunga yang melekat pada badan lebah kelulut. Ini kerana mungkin terdapat lebih daripada satu jenis debunga atau varieti pada kaki lebah yang dipindahkan ke pokok lain.
Kajian tersebut juga cuba menentukan spesies kelulut mana yang sesuai untuk agen pendebungaan memandangkan terdapat 30 spesies lebah kelulut yang ada ketika ini.
Dalam pada itu, menurut Mohamad, daripada 27 vartieti yang ada, pihaknya telah mengenal pasti enam yang sesuai yang dijadikan induk untuk menghasilkan stevia hibrid.
“Sebelum ini dalam kajian awal saya, sudah ada penemuan tetapi pokok tersebut mati ketika percambahan kerana faktor tumbesaran,’’ katanya.
Penggunaan varieti terpilih yang mempunyai ciri ciri dikehendaki adalah perlu untuk menjadikannya satu varieti hibrid yang bagus dari segi penyesuaian iklim tropika Malaysia, kandungan komponen manis semula jadi yang tinggi dan banyak lagi.
Kadangkala varieti induk terpilih itu berdaun besar tapi mempunyai satu batang dan varieti satu lagi berdaun halus tetapi mempunyai banyak cabang.
Oleh itu apabila hibrid dihasilkan, diharapkan ciri ciri dominan yang terbaik dapat diperoleh.
“Setakat ini, kebanyakannya yang kita tuai adalah induk betina,” katanya.
Kajian juga dilakukan untuk mencari masa sesuai untuk menuai kerana kerja–kerja tersebut perlu dilakukan sebelum proses pembungaan berlaku. Ini kerana rasa manis stevia akan beransur hilang dengan cepat apabila pokok telah berbunga.
Oleh itu kajian perlu dilakukan bagi mengelakkan stevia berbunga cepat dalam jangkaan sebulan hingga dua bulan dengan cara melakukan kerja pemangkasan lebih kerap dan pada masa yang sama percambahan daun lebih banyak.
“Oleh itu, kerja-kerja menuai mungkin dilakukan tidak terlalu kerap iaitu hanya dua atau tiga kali setahun berbanding di China hanya sekali.
Satu lagi fokus kajian yang dijalankan ialah penggunaan dua jenis hormon bagi menggalakkan pertumbuhan pokok. Hormon tersebut ialah asid giberelik (GA3) dan sitokinin (BAP).
Sementara Mohd. Farit Ab. Hamed berkata, tumpuan kajian beliau adalah bagi mengenal pasti sama ada hasil yang dituai selepas pendebungaan benar-benar datang daripada induk bagi mengenal pasti ia jenis hibrid atau sebaliknya,’’ ujarnya.
Katanya, ciri-ciri istimewa hibrid diuji dengan penanda molekul DNA jenis IRAP dan REMAP yang dianggap lebih kompleks .
Setakat ini tiga klon yang disyorkan MARDI ialah MS012, MS007 dan MS028 tetapi kelemahannya ialah mempunyai produktiviti pengeluaran daun yang masih tidak optimum dalam iklim tropika.
Fakta
- Nama biasa daun pemanis
- Ahli keluarga Asteraceae sama dengan bunga kekwa, bunga matahari.
- Nama saintifik : Stevia rebaudiana Bertoni.
- Terdapat 154 spp.
- Dua bahan pemanis utama dalam stevia ialah rebaudioside A dan stevioside.
- Stevia berasal darri Paraguay, Amerika Selatan
- Di negara berkenaan, daunnya secara tradisional digunakan oleh masyarakat sejak lebih 100 tahun bagi memaniskan minuman seperti teh dan sebagai ubat.
- Pokok stevia mengandungi sebatian dikenali sebagai steviosides dengan kemanisan antara 200 dan 300 kali lebih berbanding gula dan sangat popular.
- Sebatian tersebut diekstrak sebagai pemanis alternatif menggantikan gula stevosides tidak mengandungi kalori.
- Beberapa pemanis semula jadi juga digunakan antaranya Glycyrrhin, lo han go, stevioside , periallaetin dan thaumatin turut dimanfaatkan oleh pengguna.
- Glycyrrhin diperoleh daripada akar Glycyrrhiza glabra, stevioside (daun stevia iaitu Stevia rebaudiana), perillartin (Perilla frutescens) dan thaumatin daripada buah Thaumatoccus danielli.
- Hanya stevia dan Thaumatoccus yang boleh tumbuh di negara ini manakala yang lain adalah tumbuhan temperat (beriklim sederhana).
- Oleh kerana Thaumatococcus yang diuji oleh MARDI pada 1980-an menunjukkan hasil yang rendah, maka kajian di Malaysia tertumpu kepada stevia sahaja.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan